Menu główne
WYTYCZNE DOTYCZĄCE OCHRONY DZIECI I MŁODZIEŻY
W DIECEZJI KOSZALIŃSKO-
PREAMBUŁA
Stojąc wobec faktu, że w Kościele niektórzy nasi Bracia i Siostry zamiast spotkać Żywego Boga zostali skrzywdzeni, my wierni świeccy i duchowni diecezji koszalińsko-
Mamy świadomość, że sprawcą przemocy jest zawsze konkretny człowiek. Prewencja polega zatem przede wszystkim na głębokiej formacji ludzkiej, prowadzącej do dojrzałości emocjonalnej, świadomości własnych potrzeb i umiejętności ich zaspokajania bez krzywdzenia innych. Owa formacja dotyczy każdej osoby, a w szczególności osób zaangażowanych w życie Kościoła. Niniejsze Wytyczne jej nie zastąpią. Są tylko pewnym minimum, regulującym zachowania osób i funkcjonowanie parafii oraz innych podmiotów kościelnych, aby zapewnić ochronę małoletnim i bezbronnym dorosłym.
I. Osoby oraz podmioty, których normy dotyczą
Wytyczne dotyczące ochrony małoletnich w diecezji koszalińsko-
Z małoletnim, czyli osobą, która nie ukończyła 18 roku życia, w prawie kościelnym zrównana jest osoba z niepełnosprawnością intelektualną oraz osoba bezradna, czyli chora, z ułomnościami fizycznymi lub umysłowymi albo pozbawiona wolności osobistej, co faktycznie, nawet sporadycznie, ogranicza jej zdolność rozumienia, chcenia lub przeciwstawienia się formie krzywdzenia.
Do przestrzegania Wytycznych zobowiązani są:
duchowni diecezji koszalińsko-
osoby konsekrowane i świeckie zatrudnione w podmiotach kościelnych podlegających władzy biskupa koszalińsko-
katecheci oraz inne osoby otrzymujące missio canonica lub inne zadanie od biskupa koszalińsko-
Wszystkich wiernych usilnie zachęca się do przestrzegania Wytycznych na terenie diecezji koszalińsko-
Wytyczne należy zachowywać analogicznie w relacjach pomiędzy osobami dorosłymi, związanymi zależnością opiekuńczo-
II. Normy ogólne
A. w relacjach bezpośrednich (indywidualnych i grupowych)
W podmiotach kościelnych podlegających władzy biskupa koszalińsko-
Indywidualne spotkania z małoletnimi powinny odbywać się do godz. 20:00.
Zakazuje się przewożenia małoletnich prywatnymi samochodami, zwłaszcza w pojedynkę bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
Sakrament pokuty i pojednania powinien być sprawowany w miejscach do tego wyznaczonych.
Małoletni powinni zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej.
Stosowanie kar cielesnych jest niedopuszczalne.
Należy używać środków, metod i języka adekwatnego do wieku i rozwoju podopiecznych.
Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” z osobą małoletnią.
W prywatne życie małoletniego wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim wymaga tego konkretny problem.
Nie wolno naruszać tajemnicy korespondencji małoletnich, ani robić im zdjęć lub filmować bez ich zgody. Nie wolno upubliczniać zdjęć, filmów z udziałem małoletnich, bez pisemnej zgody ich rodziców lub opiekunów prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związku z informowaniem o wydarzeniach.
Nie wolno wyręczać małoletnich przy czynnościach o charakterze intymnym. Jeżeli wychowankowie, z racji wieku, bądź fizycznych ograniczeń, nie są w stanie wykonać takich czynności, pomocy powinni udzielać im wychowawcy odpowiednio do tego przygotowani, z reguły tej samej płci. Szczególną ochronę należy zapewnić w toaletach, łazienkach, przebieralniach czy szatniach. W nagłym wypadku, gdy ten rodzaj pomocy jest potrzebny, rodzice lub opiekunowie prawni powinni zostać o tym powiadomieni tak szybko, jak to jest możliwe.
Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej pomiędzy małoletnimi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.
Wszystkie formy zorganizowanego czasu małoletnich, a w sposób szczególny wypoczynku dzieci i młodzieży, powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.
Na wyjazdy grupowe małoletnich należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych, po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasadami jego organizacji/regulaminem. Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem.
Opiekunowie nie powinni nocować w tym samym pomieszczeniu co małoletni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od członka personelu pozostania w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie powiadomić inną osobę dorosłą, przełożonego lub kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe organizator zawiera informację na ten temat w regulaminie.
Nie można przebywać z małoletnim sam na sam w warunkach odizolowanych. Jeżeli dobro małoletniego wymaga indywidualnego spotkania, informację o czasie i miejscu spotkania należy przekazać osobie odpowiedzialnej lub pierwszego kontaktu, o której w rozdziale II, pkt. A, ust. 1.
Zabrania się częstowania małoletnich tytoniem, alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi. Nie wolno również tolerować ich zażywania przez osoby małoletnie.
Podczas pełnienia funkcji wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych.
W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wykazać się delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien przeprowadzić specjalista.
W obecności małoletnich nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksualnym.
Zabronione jest prezentowanie małoletnim treści erotycznych, pornograficznych lub mających podtekst seksualny oraz zawierających sceny brutalnej przemocy, w jakikolwiek sposób i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.
Niedozwolone są zachowania przekraczające nietykalność cielesną małoletniego jak również zachęcanie innych, w tym małoletnich, do podejmowania podobnych zachowań wobec siebie nawzajem lub wobec dorosłego.
Należą do nich:
wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;
dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez bieliznę lub odzież);
pocałunki;
mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;
klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;
łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;
masaże;
sadzanie na kolanach;
kładzenie się lub spanie obok;
ocieranie się.
W naszym kręgu kulturowym przyjmuje się, że właściwymi zachowaniami respektującymi nietykalność małoletniego są na przykład:
uścisk dłoni lub delikatne objęcie na powitanie;
delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji wsparcia lub pocieszenia;
dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;
trzymanie się za ręce w czasie modlitwy, zabawy lub dla uspokojenia sytuacji wzburzenia emocjonalnego;
trzymanie za ręce dzieci w czasie spaceru;
siadanie w pobliżu małych dzieci;
podnoszenie lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia.
B. w środowisku cyfrowym
Nie należy wysyłać żadnych wiadomości do osób małoletnich po godz. 22:00. Wyjątek stanowi sytuacja, w której, za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych, wysyłana jest wiadomość adresowana do grupy osób.
Nie należy udostępniać prywatnych telefonów, tabletów lub komputerów do użytku małoletnich.
Podmioty kościelne, które zapewniają małoletnim dostęp do Internetu, powinny wdrożyć środki bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp do treści stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju. Na urządzeniach umożliwiających dostęp do Internetu powinno być zainstalowane i aktualizowane oprogramowanie filtrujące treści, zaś korzystanie z Internetu powinno być monitorowane przez wyznaczoną osobę przynajmniej w sposób umożliwiający ustalenie, kto, kiedy i z jakich treści korzystał (np. indywidualne konta dla wszystkich użytkowników).
Szczegółowe zasady korzystania z Internetu w podmiotach, o których w rozdziale II, pkt. B, ust. 3, powinny być zawarte w stosownym regulaminie.
III. Normy szczegółowe
Wszystkie spotkania z małoletnimi na terenie parafii powinny być organizowane w miejscach oficjalnych i do tego przygotowanych.
Małoletni nie mogą przebywać w parafialnych pomieszczeniach mieszkalnych bez opieki rodzica lub opiekuna prawnego.
Zachęca się do pełnej transparentności w organizowaniu spotkań z małoletnimi. Na początku roku formacyjnego w parafii należy:
zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych małoletnich z harmonogramem prowadzonych spotkań;
zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;
ustalić zasady odbioru małoletnich;
ustalić zasady komunikacji elektronicznej z małoletnimi.
W kościelnej placówce edukacyjnej dyrektor ustanawia osobę odpowiedzialną za prewencję. O wyborze i zakresie działania takiej osoby zawiadamia się delegata biskupa.
Jeśli konieczna jest wizyta w domu prywatnym małoletniego nauczyciel, katecheta lub opiekun nie powinien w jej trakcie wykraczać poza formalne ramy związane z wykonywaniem czynności zawodowych, a wizyta powinna odbywać się w obecności rodzica lub opiekuna prawnego bądź za jego wyraźną zgodą.
Przy wydawaniu misji kanonicznej nauczycielom religii i katechetom parafialnym dyrektor wydziału katechetycznego powinien sprawdzić, czy kandydat formował się w przeszłości w seminarium duchownym lub instytucie życia konsekrowanego i jakie były przyczyny zakończenia formacji (kandydat powinien dostarczyć opinię rektora).
Należy uzyskać od rodziców lub opiekunów prawnych zgodę na pomoc w czynnościach osobistych osoby z niepełnosprawnością.
IV. Postępowanie w przypadku podejrzenia lub zaistnienia przestępstwa
W wypadku, kiedy dziecko ujawni fakt przemocy lub wykorzystania seksualnego, należy:
zapewnić dziecko, że mu się wierzy -
ochronić dziecko przed poczuciem winy -
zachować spokój -
zadbać o spokojne miejsce, w którym będzie można porozmawiać -
nie składać obietnic, których nie będzie można dotrzymać -
nie osądzać sprawcy, ani tego co zrobił -
zachować dyskrecję -
powiadomić odpowiednie służby -
powiedzieć dziecku, co będzie się działo -
powstrzymać się przed samodzielnym prowadzeniem dochodzenia i konfrontacją ze sprawcą;
zapewnić sobie wsparcie -
Biorąc pod uwagę podjęcie koniecznych działań w sytuacjach, gdy nastąpiło już wykorzystanie seksualne dziecka, należy zawsze pamiętać o kilku czynnikach:
jeśli pojawia się jedna osoba skrzywdzona, może być ich więcej;
należy uważać, aby nie nabrać się na zaprzeczenia i manipulacje podejrzanego;
dobrze jest nie demonizować, nie reagować nadmiernie, ale też nie być naiwnym;
każdą sytuację należy analizować, stosując podejście zespołowe;
należy skorzystać z pomocy specjalistów;
trzeba zachować pełną transparentność podejmowanych działań;
należy sytuację poddać pod weryfikację organom ścigania.
V. Wsparcie
A. osoby skrzywdzonej oraz jej rodziny
Wszelka pomoc -
Celem wsparcia psychologicznego jest minimalizacja psychicznych skutków skrzywdzenia. Może ono przyjąć formy: psychoedukacji, towarzyszenia emocjonalnego, wsparcia podczas procedur medycznych lub prawnych, a także procesu psychoterapeutycznego.
Osoba skrzywdzona i jej rodzice lub opiekunowie prawni, rodzeństwo mają prawo do pomocy psychologicznej w takim miejscu i w taki sposób, jak tego potrzebują. Oni również decydują o tym, czy odpowiada im osoba psychologa lub psychoterapeuty.
Koszty wsparcia psychologicznego w całości pokrywane są ze środków diecezji.
W związku z tym, że osoba skrzywdzona ponosi dotkliwą stratę duchową, troska duszpasterska wobec tej osoby i jej bliskich polega przede wszystkim na życzliwym wysłuchaniu i dążeniu do odbudowania jej więzi z Bogiem i zaufania do Kościoła.
Troska duszpasterska organizowana jest we współpracy z diecezjalnym duszpasterzem ds. pomocy duchowej osobom skrzywdzonym, ich rodzinom oraz wspólnotom lokalnym, zranionym przemocą lub przestępstwem wykorzystania seksualnego.
Nieoceniony dar w otaczaniu troską duszpasterską pokrzywdzonych i ich rodziny stanowi modlitwa.
Osobę skrzywdzoną, jej rodziców lub opiekunów prawnych delegat biskupa koszalińsko-
informuje o prawie/obowiązku złożenia doniesienia do organów ścigania;
przedstawia procedurę postępowania kanonicznego;
odpowiada na pytania o stan postępowania oraz jego wynik, a także decyzje podjęte wobec oskarżonego.
B. wspólnoty, w której doszło do skrzywdzenia
Pomoc wspólnocie, która doświadcza również syndromu ofiary, wyraża się przez:
podanie rzetelnej informacji o wydarzeniu, skrupulatnie zachowując zasadę ochrony dobrego imienia osoby skrzywdzonej;
w procesie wyjaśniania należy uwzględnić zasadę ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy;
poinformowanie o podjętych działaniach w sprawie oskarżonego oraz jakiej pomocy może oczekiwać skrzywdzony oraz wspólnota;
spotkanie z przełożonymi danej jednostki kościelnej i duszpasterzem, który ma towarzyszyć procesowi zdrowienia;
przywrócenie poczucia bezpieczeństwa danej wspólnocie;
umożliwienie konfrontacji z wydarzeniem: określenie słabych i mocnych punktów wspólnoty, które mogą pomóc w uzdrowieniu;
przeformułowanie tego, co było błędnym przekazem wiary czy religijności;
wsparcie na nowo dialogu i spotkania pomiędzy członkami wspólnoty.
Należy podjąć rozmowy i spotkania z wiernymi, szczególnie w pierwszym okresie po ujawnieniu wykorzystania seksualnego, a w sposób szczególny z dziećmi i młodzieżą. Jeśli będzie taka potrzeba należy zorganizować warsztaty psychoedukacyjne lub wsparcie psychologiczne dla członków wspólnoty, którzy tego potrzebują.
Środki uwzględniające rzeczywistość nadprzyrodzoną służące wsparciu to nabożeństwo pokutne, rekolekcje czy stosowne homilie w czasie liturgii.
VI. Postępowanie wobec osoby podejrzanej lub oskarżonej
Wobec duchownego podejrzanego lub oskarżonego o przemoc lub popełnienie przestępstwa wykorzystania seksualnego osoby małoletniej, określonego w prawie kanonicznym lub polskim, zostają powzięte kroki, przewidziane przez Wytyczne Konferencji Episkopatu Polski dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia z 8 października 2014 roku (nowelizacja 6 czerwca 2017 r. i 8 października 2019 r.).
Dla duchownego, o którym w rozdziale VI, pkt. 1., biskup diecezjalny powołuje kuratora zewnętrznego, który ma za zadanie:
przestrzec duchownego przed jego ewentualnym kontaktem z osobą zgłaszającą przestępstwo, osobą skrzywdzoną lub jej bliskimi;
wyeliminować -
egzekwować postanowienia biskupa lub sądu wobec duchownego;
cyklicznie przedstawiać pisemny raport biskupowi diecezjalnemu.
Dla duchownego, o którym w rozdziale VI, pkt. 1, biskup powołuje kuratora wewnętrznego, który ma za zadanie:
być wsparciem w czasie dochodzenia wstępnego, procesu i po ewentualnym wyroku;
pomóc stanąć w prawdzie wobec zarzutów.
Kurator wewnętrzny może pełnić posługę spowiednika wobec powierzonych mu duchownych. Nie może jednak uczestniczyć w żadnym charakterze w postępowaniu na forum zewnętrznym.
Osoby określone w rozdziale I, pkt. 3, wobec których wysunięto podejrzenie lub oskarżenie popełnienia przestępstwa wykorzystania seksualnego osoby małoletniej, określonego w prawie kanonicznym lub polskim zostają niezwłocznie odsunięte od kontaktu z małoletnimi w ramach wypełnienia swoich obowiązków.
Poinformowanie organów ścigania o podejrzeniu czynu skrzywdzenia małoletniego następuje zgodnie z przepisami prawa polskiego oraz kościelnego, czyli każdy, kto posiada wiarygodną wiadomość o usiłowaniu lub dokonaniu zgwałcenia, obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej wobec małoletniego poniżej 15 lat niezwłocznie zawiadamia policję lub prokuraturę.
Kapłan, który w sakramencie pokuty dowiaduje się o wykorzystaniu seksualnym osoby małoletniej, powinien usilnie zachęcić penitenta do zgłoszenia tego przypadku osobie kompetentnej do podjęcia właściwych czynności.
VII. Postępowanie w przypadku fałszywego doniesienia
Fałszywe doniesienie o możliwości popełnienia przestępstwa skutkuje krzywdą osoby małoletniej i fałszywie posądzonego.
Należy starać się nie wzbudzać w osobie małoletniej poczucia winy, nie oskarżać, nie podważać jej wiarygodności oraz reagować na ewentualne negatywne zachowania członków wspólnoty wobec osoby małoletniej.
Jeżeli istnieje taka możliwość, należy osobę małoletnią oraz jej najbliższych wspierać w dochodzeniu do prawdy.
Za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych należy osobę małoletnią objąć wsparciem oraz pomocą psychologiczną i duchową.
Jeśli zarzuty nie zostaną potwierdzone, osoba oskarżona zostaje niezwłocznie przywrócona do pełnienia swoich dotychczasowych obowiązków.
Jeśli oskarżenie było znane osobom postronnym, należy przekazać im informację o niewinności oskarżonego w formie komunikatu biskupa diecezjalnego, umieszczonego w Biuletynie Duszpasterskim lub diecezjalnych środkach społecznego przekazu, w zależności od zasięgu informacji o oskarżeniu.
Osoba niesłusznie posądzona ma prawo -
VIII. Szkolenia prewencyjne -
Zadaniem Zespołu ds. Prewencji Diecezji Koszalińsko-
Za przeprowadzenie szkoleń odpowiada właściwy przełożony. Szkolenia mogą być organizowane wspólnie dla wielu podmiotów kościelnych i przy wsparciu Zespołu ds. Prewencji Diecezji Koszalińsko-
IX. Przepisy końcowe
Osoby odpowiedzialne za podmioty kościelne podlegające władzy biskupa koszalińsko-
Nad wprowadzaniem Wytycznych oraz ich przestrzeganiem czuwa delegat biskupa koszalińsko-
Wprowadzenie i przestrzeganie Wytycznych jest regularnie monitorowane i ewaluowane przez Zespół ds. Prewencji Diecezji Koszalińsko-
Z osobami nieprzestrzegającymi niniejszych Wytycznych, delegat biskupa ds. ochrony dzieci i młodzieży przeprowadza rozmowę, z której zostanie sporządzona notatka służbowa, przekazana biskupowi diecezjalnemu.
W przypadku braku poprawy w przestrzeganiu Wytycznych, po rozmowie o której w rozdziale IX, pkt. 4:
osoba zostaje odsunięta od pracy z małoletnimi;
wobec osób duchownych, biskup zastosuje środki, przewidziane prawem kanonicznym;
może zostać cofnięta misja kanoniczna;
w przypadku osób zatrudnionych w podmiotach kościelnych, może zostać rozwiązany stosunek pracy.
Podmioty podlegające biskupowi koszalińsko-
W każdej placówce prowadzonej przez podmioty kościelne podlegające biskupowi koszalińsko-
W przypadku stwierdzenia naruszeń w realizacji Wytycznych, powinien zostać przygotowany i wdrożony plan naprawczy.
wyznaczona osoba pierwszego kontaktu / osoba zaufana / Magdalena Zmełty , tel. 668 183 787.